Zastaw rejestrowy służy najczęściej zabezpieczeniu niewielkich kredytów oraz pożyczek. Od zabezpieczenia hipoteką odróżnia się tym, że daje możliwość zabezpieczenia pożyczki konkretnymi składowymi majątku. Nasz kredyt może być więc zabezpieczony poprzez zastawienie samochodu, obrazu, motocykla i innych bardziej wartościowych rzeczy. W momencie kiedy zastaw rejestrowy zostanie ustanowiony, wierzyciel, a więc strona udzielająca kredyt, nabywa prawo do dochodzenia zaspokojenia swoich roszczeń z tej rzeczy w przypadku, gdyby kredyt nie był przez dłużnika terminowo spłacany. Co więcej, w takiej sytuacji wierzyciel będzie miał również prawo pierwszeństwa do egzekwowania należności z rzeczy objętej zastawem rejestrowym.

W jaki sposób można ustanowić zastaw rejestrowy?  Przede wszystkim obie strony muszą podpisać umowę zastawniczą. Powinna być ona sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności. Co powinno znajdować się w tego typu umowie? Przede wszystkim pełne dane wierzyciela oraz dłużnika, datę podpisania umowy a także najważniejsze – informację, jaki przedmiot będzie stanowił zastaw rejestrowy. Ważne jest także ujęcie w umowie tzw. Najwyższej sumy zabezpieczenia. To daje wierzycielowi możliwość zabezpieczenia kosztów postępowań, odsetek itp. Aby umowa nabrała mocy prawnej musi zostać również dokonany wpis do rejestru zastawów. Wpisu takiego dokonuje się na wniosek. Powinien być on dokonany zaraz po podpisaniu umowy zastawniczej między stronami.

Czy zastaw rejestrowy może obejmować wszelkiego rodzaju wierzytelności? O tym mówi ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, w której szczegółowo wymienione są przedmioty mogące stanowić przedmiot zastawu. Na początku 2009 roku w życie weszła nowelizacja tejże ustawy, która zniosła wszelkie ograniczenia przedmiotowe. Tym samym każdy przedmiot może stanowić formę zabezpieczenia. Jedyny wyjątek stanowią nieruchomości, na których zastaw rejestrowy nie może być dokonywany. Wówczas byłoby to już bowiem zabezpieczenie w formie hipoteki.

Kto wobec tego może skorzystać z tego rodzaju zabezpieczenia wierzytelności? Na chwilę obecną możliwość taką mają wszystkie podmioty prawa cywilnego, a więc osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej). Oczywiście najczęściej z takiej formy zabezpieczenia wierzytelności korzystają instytucje finansowe (głównie banki), aby zabezpieczyć udzielane dłużnikom kredyty i pożyczki bankowe.

Na zakończenie warto wspomnieć, że przy zabezpieczeniu na podstawie zastawu rejestrowego istnieje możliwość ustanowienia administratora zastawu. Do jego ustanowienia dochodzi w sytuacji, kiedy kredyt udzielany jest wspólnie przez kilka różnych podmiotów. W momencie, kiedy wierzytelność przynajmniej jednego z tych wierzycieli może zostać zabezpieczona zastawem rejestrowym, wszystkie podmioty, które udzieliły dłużnikowi pożyczki, mogą podpisać umowę pomiędzy sobą. Na podstawie tej umowy wierzyciele ustanawiają administratora zastawu. Podmiot ten zyskuje prawo do zabezpieczenia zastawem rejestrowym wierzytelności, które przysługują pozostałym wierzycielom z tytułu udzielonego wspólnie kredytu albo pożyczki. Administrator zastawu dokonuje egzekucji z tytułu zastawu rejestrowego we własnym imieniu, jednak działa na rachunek wszystkich wierzycieli.

Magdalena Paluch
Dział Analiz WGN