Odwrócony kredyt hipoteczny, nazywany potocznie odwróconą hipoteką, został stworzony z myślą o seniorach, którzy potrzebują dodatkowej gotówki. Z racji tego, że osoby starsze najczęściej nie są w stanie pozyskać dodatkowych źródeł dochodu, na przykład poprzez podjęcie dorywczej pracy, produkt ten wydawał się z początku trafnym i bardzo korzystnym dla seniorów rozwiązaniem.

Zasady odwróconego kredytu hipotecznego są proste. Po podpisaniu umowy bank lub inna instytucja finansowa wypłaca seniorowi jednorazowo ustaloną pulę pieniędzy lub wypłaca ją w stałych, comiesięcznych ratach. Osoba taka zatrzymuje prawo do zamieszkania w swojej nieruchomości aż do śmierci. Dopiero wówczas nieruchomość ta (mieszkanie lub dom) staje się własnością instytucji finansowej, z którą senior podpisał umowę o odwrócony kredyt hipoteczny.

W Polsce jest bardzo dużo starszych osób, których sytuacja finansowa nie pozwala na godne życie. Odwrócona hipoteka wydawała się więc doskonałym wyjściem z tej sytuacji – dla seniora bowiem, w gruncie rzeczy, nic by się nie zmieniło,. Dalej mógłby on mieszkać w swoim mieszkaniu czy domu, a do tego otrzymywałby co miesiąc stały zastrzyk gotówki.

Mimo, iż w sukces odwróconego kredytu hipotecznego pokładano wielkie nadzieje, w rzeczywistości nie spotkał się on z dużym zainteresowaniem. Wielu specjalistów rynku jest zdania, że w gruncie rzeczy jest to układ bardzo niekorzystny dla osób starszych. Pula wypłacanych comiesięcznie pieniędzy nie odpowiadałaby bowiem realnej wartości mieszkania czy domu. W rzeczywistości osoby starsze otrzymywałyby znacznie mniej pieniędzy, niż w przypadku, gdyby na przykład zdecydowały się sprzedać swoje mieszkanie i z pieniędzy tych opłacić sobie pobyt w domu seniora.

Zbyt zagmatwane procedury, a także małe zainteresowanie ze strony właścicieli nieruchomości sprawiło, że wiele banków nie zdecydowało się na wprowadzenie tego produktu do swojej oferty. To z kolei skłoniło do wprowadzenia zmian w zasadach udzielania odwróconego kredytu hipotecznego.

Pierwszą, najważniejszą chyba zmianą, byłoby wprowadzenie możliwości wypowiedzenia zawartej umowy. Możliwość taką miałby właściciel nieruchomości, której dotyczy umowa. Należy przy tym zaznaczyć, że senior mógłby wypowiedzieć umowę instytucji finansowej jedynie w sytuacji, gdy ta zalegałaby mu z wypłatą należnych środków finansowych dłużej niż 3 miesiące. W obecnych przepisach właściciel mieszkania czy domu nie ma bowiem takiej możliwości a to naraża go na duże ryzyko utraty świadczeń finansowych oraz nieruchomości w sytuacji, gdyby instytucja finansowa, z którą podpisał umowę, przestała z jakichś powodów wypłacać miesięczne środki.

Kolejną z takich zmian byłoby wprowadzenie nadzoru nad udzielanymi odwróconymi hipotekami, który pełniłaby Komisja Nadzoru Finansowego. Czuwałaby ona nad tym, aby instytucje finansowe udzielające odwróconych kredytów hipotecznych swoim klientom robiły to w należyty i w pełni zgodny z prawem sposób. Komisja dwa razy w ciągu roku weryfikowałaby sprawozdania finansowe tychże instytucji.

Procedury wykreślenia z hipoteki wszelkich roszczeń po śmierci dotychczasowego właściciela tak, by można rozporządzać przejętym majątkiem, również miałyby zostać znacząco uproszczone.

Są to tylko niektóre proponowane zmiany, które miałyby sprawić, że odwrócony kredyt hipoteczny stałby się korzystnym dla seniorów produktem.


Magdalena Paluch
Dział Analiz WGN