Kolory oddziałują na ludzi na wielu poziomach, świadomie i podświadomie m.in.  psychicznie i fizjologicznie, a także na etapie osobistych preferencji.

Dodatkowo każda barwa ma swoją symbolikę, ukształtowaną zarówno przez indywidualne gusta, jak i przez kulturę, w której żyjemy. Te kulturalne skojarzenia dość mocno kształtują symbolikę koloru. W kulturze europejskiej czerń jest zwykle kolorem żałoby, natomiast w Chinach czerń symbolizuje szczęście i radość, a w Indiach to kolor życia. Natomiast biel, która w kulturze zachodniej jest symbolem czystości, niewinności i nowego początku, dla kultur Wschodnich jest kolorem żałoby.  

Nasze indywidualne preferencje co do poszczególnych kolorów mogą się zmieniać na przestrzeni czasu, w dużej mierze są również kształtowane przez obowiązujące trendy w modzie i wystroju wnętrz. Dla przykładu, znana firma z branży kolorystycznej – Pantone, co roku ogłasza wybór najmodniejszego koloru na dany sezon. Wybór wzbudza zawsze wielkie zainteresowanie i wiele dyskusji, a werdykt ma następnie duży wpływ na branże mody, designu i aranżacji wnętrz, znajdując w nich swoje odbicie.

Pomimo tego, że kolory wpływają na nas w dużej mierze bardzo indywidualnie, to jednak są zasady wpływu kolorów, które działają niezależnie od indywidualnych preferencji oraz udziału świadomej części umysłu. Przeprowadzono dotychczas bardzo wiele eksperymentów, badań naukowych i wieloletnich obserwacji, dzięki czemu obecna wiedza dotycząca wpływu koloru na człowieka na poziomie nieświadomym jest już dosyć bogata. Stąd wiadomo, że odpowiednio dobrana kolorystyka wnętrz potrafi sprzyjać odpoczynkowi, działać aktywizująco na poziomie kreatywnym, a nawet pobudzać apetyt.

W odbiór koloru zaangażowany jest nie tylko mózg, który interpretuje fizyczne fale świetlne i przekłada na język kolorów. Jest to dopiero początek procesu oddziaływania koloru na zmysły i psychikę człowieka. Każdy kolor coś wyraża, potrafi wpływać na nastrój i emocje, wzbudzać sympatię i antypatię, zachęcać do kupna lub przekazywać informację na poziomie nieświadomym, na podstawie skojarzeń i symboliki. Wiedząc o tym, największe koncerny i marki projektują swoje loga zgodnie z psychologicznym znaczeniem kolorów, by w ten sposób wpłynąć na wizerunek marki u szerszego grona odbiorców, zapewniając sobie tym samym większe zyski.

W praktyce wykorzystanie tej wiedzy przejawia się m.in. w aranżacji wnętrz dużych sieci restauracji albo w kolorystyce brandingowej największych koncernów i instytucji. Specjaliści od marketingu projektują reklamy, strony internetowe, identyfikację wizualną marki czy kolorystkę aranżacji wnętrz wielkich domów handlowych i sieci sklepów sprzedaży znanych marek. Można powiedzieć, że jako ludzie jesteśmy wręcz sterowani kolorem. Wg badań, ponad 60% ludzi ma świadomość, że kolor jest dla nich najważniejszym czynnikiem podczas wyboru produktów codziennego użytku. Deklarują tez w badaniu, że jeżeli kolor ich zniechęci, to nie wezmą danego produktu na próbę. W dużej mierze te wybory przekłada się to na poziomie nieświadomym na preferencje co do kolorystyki wnętrz, w których chętniej przebywamy.

Obecnie w kilku ostatnich sezonach królują we wnętrzach połączenie szarego z żółtym, który przybiera rożne odcienie: od ciepłego, zgaszonego, po słoneczny jasny, kolor żółtka jaja i musztardowy żółty. Trzeba przyznać, że oba kolory bardzo dobrze komponują się razem: żółty w odpowiednio dobranych akcentach wnosi sporo życia do szarych, stonowanych wnętrz. Drugim trendem ostatnich sezonów są ciemne barwy wchodzące na salony, nawet do małych wnętrz: ściany w kolorze ciemnej butelkowej zieleni, ciężki ciemny granat, a nawet czerń. Do tego dodatki w kolorze starego złota czy miedzi.

Choć nowe trendy w kolorystyce nie od razu każdemu przypadną do gustu, to jednak powoli a skutecznie, coraz bardziej oswajają i przełamują początkowe opory, by tym samym zagościć we wnętrzach coraz to większej części społeczeństwa. Tak oto moda kształtuje i zmienia indywidualne preferencje i gusta. Czy jednak topowe aranżacje kolorystyczne są dla każdego? Czy wystarczy dobór modnych kolorów do wnętrza, aby każdy czuł się w takim wnętrzu dobrze ?

Warto znać podstawy oddziaływania kolorów, planując kolorystykę wnętrza w swoim domu, albo myśląc o sprzedaży nieruchomości. Może warto rozważyć przemalowanie ścian na kolory spokojne i neutralne, a jednocześnie zgodne z obecnymi trendami. Dzięki takim zabiegom, możemy wprowadzić potencjalni kupujących w bardziej pozytywny nastrój. Dość częste są sytuacje, gdzie intensywne i krzykliwe barwy ścian w pomieszczeniach mogą wprowadzać niektóre osoby w irytacje, sprawiając, że jedyne, o czym zaczyna myśleć taka osoba podczas oglądania nieruchomości, to jak najszybciej  z niej wyjść, ponieważ źle się tam czuje, pozornie nawet bez wyraźnego powodu. Często przez to traci czas i skupienie, sprzyjające neutralnemu i obiektywnemu przyjrzeniu się wszystkim walorom danej nieruchomości.

W następnej części artykułu przyjrzymy się poszczególnym barwom i ich wpływowi na ludzką psychikę i nastrój. W poniższym zestawieniu zebrana jest charakterystyka najpopularniejszych kolorów pod kątem ich wpływu na ludzki organizm i psychikę. Poznanie różnic w odbiorze poszczególnych kolorów pomoże posługiwać się kolorami bardziej świadomie, nie tylko w aranżacji i wystroju wnętrz, ale również w życiu codziennym.

Biały – jest uznawany za kolor neutralny, bazowy dla innych kolorów. Ponieważ nie ma zbyt silnego oddziaływania na organizm, jest kolorem uspokajającym, pomaga zostać w równowadze emocjonalnej. Nie rozprasza, dzięki czemu sprzyja koncentracji i pracy umysłowej. Czasami biel we wnętrzach w nadmiarze może potęgować uczucie samotności i pustki, kojarzy się ze sterylnością i brakiem aktywatorów emocjonalnych – warto więc rozważyć przełamanie białych wnętrz kolorami dodatkowymi.

Żółty - pobudza do kreatywnego myślenia, jest kolorem optymistycznym i radosnym, przez co sprzyja poprawie humoru i rozładowaniu napięć, pomaga podejmować decyzji, dodaje odwagi i inspiracji. Odradzany w nadmiarze osobom łatwo wpadającym w huśtawki emocjonalne, u wrażliwych ludzi może wywołać irytację i rozdrażnienie. Niektóre badania pokazują, że głębokie odcienie żółtego mogą wywoływać płacz u małych dzieci. Być może dlatego, że żółty jest kolorem, który najbardziej „kłuje” ludzkie oko ze względu na intensywność. Dlatego polecany jest w dodatkach, z umiarem. Jednocześnie żółty pobudza do kreatywnego myślenia i rozgrzewa energetycznie, choć nie tak mocno, jak czerwony. Stymuluje umysł, polepsza kojarzenie i zapamiętywanie, może więc warto wprowadzić żółte dodatki do kącika ucznia ?

Pomarańczowy -  to efekt połączenia czerwieni i żółci, łączy w sobie cechy tych dwóch kolorów. Emanuję pozytywną energią, ciepłem i optymizmem. Wspomaga kreatywność i sprzyja zabawie, utożsamiany jest z młodzieńczym wigorem i ciepłem, z pełnią lata i zachodami słońca. Jest szczególnie polecany wszędzie tam, gdzie spożywa się posiłki, idealny jako kolor do wnętrza restauracji. Pobudza apetyt i wspomaga trawienie, wprowadzając przy tym w dobry nastrój.

Czerwony -  ten kolor najbardziej ze wszystkich pobudza i stymuluje ludzki organizm. Wyniki badań naukowych wskazują, że kolor czerwony powoduje wyraźny wzrost ciśnienia krwi, przyspiesza oddech i tętno, zwiększa częstotliwość mrugania powiekami, a także potęguje wyrzut adrenaliny. Zauważalnie dodaje energii i pobudza do działania, ale jednocześnie skłania do zachowań bardziej impulsywnych, ryzykownych i agresywnych. Sprzyja gwałtownym reakcjom, dlatego niewskazany jest dla choleryków, natomiast polecany jest osobom, którym brakuje energii, często jest im zimno i dla tych, które szukają dodatkowej stymulacji do działania. Czerwony to kolor radosny i pozytywny, poprawiający nastrój i dodający energii. Świetny do restauracji, gdyż pobudza apetyt a poprzez aktywizacje organizmu, pomaga w trawieniu.

Ponieważ ludzki organizm tak silnie reaguje na kolor czerwony, wykorzystywany jest on jako kolor ostrzegawczy, aktywizujący i pobudzający. We wnętrzach lepiej jednak stosować go z umiarem: na pojedyncze ściany, albo w odcieniach spokojniejszych, jak np. koralowy, czy zgaszona czerwień pastelowa.

Niebieski – statystycznie najbardziej lubiany przez ludzi kolor. Jest to kolor harmonijny, wyciszający i uspokajający. Sprzyja odpoczynkowi i relaksowi, choć we wnętrzach może być odbierany przez niektórych jako zbyt chłodny i usypiający. Świetnie nadaje się do sypialni. Wykazano, że kolor niebieski zmniejsza apetyt, dlatego rzadko jest wykorzystywany do  reklamy żywności. Za to jako kolor kojarzony z pokojem, stabilnością i harmonią, wybierany jest przez instytucje finansowe, służby porządkowe i organizację pokojowe na kolor loga czy mundury. Poprzez dobre skojarzenia i neutralność barwy, chętnie jest wykorzystywany w biznesie, zwłaszcza w ciemniejszych odcieniach, jak granat.

Zielony – według badań działa kojąco na układ nerwowy, polecany jest osobom chorym na depresję. Ponieważ kojarzy się z przyrodą, uspokaja i pomaga organizmowi wejść w stan wyciszenia, obniżając ciśnienie krwi. Kolor dobry do sypialni, czy kącika wypoczynkowego – pomoże wejść w stan relaksu i regeneracji po całym dniu. Ma wiele pięknych i modnych odcieni, więc można dobrać coś dla siebie: od pastelowych, jasnych barw po tak modną ostatnio ciemną, szmaragdową zieleń. Zaraz po niebieskim, jest to drugi ulubiony kolor większości ankietowanych.

Fiolet – kolor powstały z połączenia pobudzającej czerwieni i uspokajającego błękitu, dlatego w zależności od proporcji obu tych kolorów składowych, będzie miał różny wpływ na człowieka – bardziej relaksujący albo pobudzający i sprzyjający kreatywnemu myśleniu. Jasne, stonowane odcienie fioletu wspomagają terapie lęków i fobii. Jeśli chodzi o jego symbolikę, kojarzony jest z umiejętnością negocjacji, z powagą i dojrzałością. Jednocześnie fiolet ma w sobie coś z tajemnicy i głębokiego uduchowienia. Ponieważ dawniej uzyskanie koloru fioletowego było bardzo trudne i kosztowne, mogły sobie na niego pozwolić tylko osoby  majętne. W ten sposób stał się symbolem bogactwa, luksusu ale i władzy oraz wyjątkowości.

Różowy – badania pokazują, że dłuższe przybywanie w otoczeniu różu uspokaja, a nawet może lekko osłabiać fizycznie. Różowy ma bardzo dobry wpływ na ludzką psychikę, poprzez wpływ na polepszenie nastroju, łagodzenie wewnętrznego napięcia i stresu do tego stopnia, że w niektórych więzieniach, m.in. w Szwajcarii i w USA przemalowano ściany cel więziennych na kolor różowy. Kilkuletnie obserwacje pokazały wyraźnie, że przebywający w nich więźniowie uspokoili się i stali się dużo mniej agresywni. Jest to kolor nadziei -  poprzez swoją łagodność daje nadzieje, że wszystko będzie dobrze.

Sprawę różowego komplikuje obecnie jego społeczna symbolika. Różowy kolor kojarzony jest  z kobiecością, delikatnością, łagodnością, a nawet wręcz naiwnością i infantylnością. Co ciekawe, kolor różowy jeszcze do połowy XX wieku był kolorem „męskim” - przypisywany był chłopcom, jako wciąż wyraźna i energetyczna, ale łagodniejsza wersja aktywnego i żywotnego koloru czerwonego. Na kolor bardziej pasujący do spokojnej natury dziewczynek niegdyś wybierano niebieski – kolor spokojniejszy i bardziej stonowany niż różowy i czerwony.

Brązowy – jest barwą natury w jej pierwotnej formie –  surową barwą drewna i ziemi. Dzięki temu koi nerwy, jest kojarzony w bezpieczeństwem, ekologią, stabilnością, pracowitością, ale też z trudem pracy. Działa uspokajająco, budzi pewność i zaufanie. Odradzany ludziom zamkniętym w sobie, gdyż może pogłębiać tendencje do alienacji i dystansowania się do świata zewnętrznego.

Szary – jest to najbardziej neutralny kolor, podobnie jak biały pozwala szybko się uspokoić i wrócić do stanu równowagi emocjonalnej. Szary nie posiada zbyt wielu uwarunkowań kulturowych, jest więc bardzo bezpieczny i neutralny pod tym kątem, a jednocześnie na poziomie psychologicznym niesie silny przekaz. Kojarzony jest z dobrym gustem, elegancją i stabilnością, jest jednocześnie stonowany i wyrafinowany, przywodzi na myśl bezpieczeństwo i stabilność wyborów, nasuwa skojarzenia z pieniędzmi i dokładnością, zaufaniem i przewidywalnością w swoim pozytywnym aspekcie. Bardzo często odcienie szarości są wybierane na ściany wnętrz firm i instytucji państwowych, właśnie dzięki swojej neutralności i elegancji. Również we wnętrzach prywatnych często królują różne odcienie szarości. Szare ściany są bardzo uniwersalne i bezpieczne w wyborze, ponieważ praktycznie każdy kolor wygląda dobrze w zestawieniu zarówno z szarościami jaki z bielą. Szary stanowi niejako tło dla innych kolorów, wydobywając intensywność ich barw.

Czarny –  jest eleganckim, bardzo autorytatywnym kolorem, w nadmiarze dominuje i przytłacza, może działać nawet depresyjnie. We wnętrzach warto stosować ten kolor do dodatków i mebli. Pomieszczeniom nadaje szyku, renomy, powagi i elegancji. Idealny dla pełniących funkcje kierownicze, działa inspirująco i może wspierać poczucie indywidualizmu i niezależności.  W kulturze zachodniej kojarzony jest z żałobą, śmiercią i smutkiem. Jednoczenie sugeruje wygaszenie emocji, stabilność i dystans, stąd jest kolorem sutanny księży i kolorem eleganckich garniturów osób na wysokich stanowiskach.

Podsumowując, poszczególne kolory mają zupełnie rożne znacznie. Często nie jesteśmy nawet świadomi ich wpływu na nasze życie, zachowanie i wybory, a kolor, jak widać, jest czymś więcej niż tylko zjawiskiem optycznym. Zostało przeprowadzonych na ten temat mnóstwo badań naukowych, a wiedzę te z powodzeniem wykorzystują specjaliści od neuromarketingu. Warto świadomie dobierać kolory w swoim otoczeniu, zwłaszcza jeśli dotyczy to takich długoterminowych decyzji, jak dobór kolorów ścian w pomieszczeniach, w których spędzamy większą cześć dnia.

Paulina Michniak

Architekt, Coach