W kodeksie postępowania cywilnego szczegółowo zostały wymienione formy na zabezpieczenie roszczenia pieniężnego. Czy depozyt może stanowić tego rodzaju formę zabezpieczenia? Jak najbardziej, istnieje taka możliwość.  Artykuł 747 kodeksu postępowania cywilnego uwzględnia następujące formy zabezpieczenia roszczenia pieniężnego. W pierwszej kolejności zabezpieczenia takiego możemy dokonać poprzez zajęcie wskazanej nieruchomości. Może to być również obciążenie wskazanej nieruchomości hipoteką przymusową a także ustanowienie zakazu jej zbywania. Innym sposobem na zabezpieczenie roszczenia pieniężnego jest zajęcie wynagrodzenia za pracę albo środków znajdujących się na rachunku bankowym. Są to tylko niektóre formy na dokonanie takiego zabezpieczenia. Szczegółowa ich lista znajduje się we wskazanym wyżej artykule kodeksu postępowania cywilnego.

Kodeks uwzględnia również przypadki, kiedy to formą zabezpieczenia roszczenia pieniężnego są rzeczy, które we względnie krótkim czasie mogą ulec zepsuciu. Do tego rodzaju zabezpieczenia dochodzi jednak wyłącznie w sytuacji, kiedy nie istnieją żadne inne formy zabezpieczenia ustanowionego roszczenia, oraz kiedy istnieje możliwość szybkiej sprzedaży tych rzeczy tak, aby można było z ich tytułu zaspokoić roszczenie, zanim  ulegną zepsuciu.

Wracając zatem do naszego głównego pytania, czy mamy możliwość na zabezpieczenie roszczenia pieniężnego poprzez ustanowienie depozytu? Na pytanie to odpowiada artykuł 742 kodeksu postępowania cywilnego. Mówi on, że istnieje możliwość na uchylenie dotychczasowego zabezpieczenia poprzez złożenie oczekiwanej kwoty zabezpieczenia bezpośrednio na konto depozytowe Ministra Finansów. Kwota ta musi albo wynosić tyle, ile żąda strona, albo całkowicie wystarczającej na pełne zabezpieczenie.

Jeśli chodzi o depozytowe zabezpieczenie roszczenia pieniężnego poprzez dokonanie wpłaty na konto Ministra Finansów, to zabezpieczenie takie upada w sytuacji, kiedy sąd wyda postanowienie, które stwierdzi upadek zabezpieczenia. Należy pamiętać, że sąd dokona takiej czynności wyłącznie na wniosek zobowiązanego. W drugim przypadku, kiedy to zabezpieczenia dokonuje się poprzez wpłacenie na konto Ministra Finansów sumy wystarczającej do zabezpieczenia, zabezpieczenie takie upada w chwili, kiedy sąd stwierdzi, czy pieniądze jakie zostały wpłacone na konto depozytowe, w zupełności wystarczą do zabezpieczenia roszczenia pieniężnego.

Wyjątkiem są depozyty prawa procesowego. Jak ujęto w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2008 roku, tego rodzaju depozyty składane są na potrzeby oraz cele postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego. Zaspokojenie roszczeń wierzyciela odbywa się w tym przypadku na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego. W związku z tym zabezpieczenie dokonywane jest tutaj bez konieczności uzyskania zezwolenia sądu. Mówi o tym kodeks postępowania cywilnego. W takiej sytuacji istnieje możliwość zmiany dotychczas ustanowionej formy zabezpieczenia właśnie na depozyt. Co więcej, w przypadku takim również procedura uzyskania zgody na złożenie takiego przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego, nie jest tak czasochłonna i skomplikowana.

Podsumowując, depozyt może stanowić formę zabezpieczenia roszczenia pieniężnego. Aby dokonać takiej formy zabezpieczenia, należy wpłacić pieniądze na konto Ministra Finansów. Kwota ta powinna być przy tym na tyle wysoka, aby w całości wystarczyć na zaspokojenie roszczenia. Może to być również kwota umowna. Jeśli natomiast chodzi o upadek zabezpieczenia depozytowego, to dochodzi do niego na drodze decyzji sądowej. Wyjątkiem od tej reguły jest depozyt prawa procesowego.

Magdalena Paluch
Dział Analiz WGN