Spis treści:

Instytucje bankowe czekają zmiany
Do czego odnosi się Rekomendacja S
Rzeczywiste potrzeby kontra wiedza klientów bankowych
Termin dla banków

Zmiany w kredytach

Rekomendacja S wydana jest na podstawie art. 137 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2187, z późn. zm.) i stanowi zbiór zasad dotyczących dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie. Nowelizacja Rekomendacji S miała na celu przede wszystkim rozszerzenie jej dotychczasowego brzmienia o zasady, które związane są z zarządzaniem ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie oprocentowanymi stałą stopą procentową lub okresowo stałą stopą procentową. Istotne było uwzględnienie ryzyka związanego z tymi kredytami. Nowelizacja miała także na celu wskazanie, że banki powinny posiadać w ofercie kredytów zabezpieczonych hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych dla klientów detalicznych, także takie rodzaje kredytów.

Obszary, które obejmuje Rekomendacja S

Rekomendacja S odnosi się do ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie i dotyczy poniższych obszarów:
- zarząd i rada nadzorcza;
- identyfikacja, pomiar i ocena ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie;
- zabezpieczenia;
- monitorowanie i raportowanie w zakresie ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie;
- system kontroli wewnętrznej;
- relacje z klientami.

Na co wskazuje znowelizowana Rekomendacja S?

Znowelizowana Rekomendacja S wskazuje przede wszystkim na to, że bank powinien dać swojemu klientowi detalicznemu możliwość zmiany formuły oprocentowania kredytu. Chodzi tutaj zarówno o zmianę ze zmiennej stopy procentowej na stałą stopę procentową albo okresowo stałą stopę procentową. Zasada ta ma dotyczyć zarówno kredytów bankowych, które zostały udzielone klientom detalicznym po wejściu w życie znowelizowanej Rekomendacji S, jak również przed jej wejściem w życie.

Ponadto znowelizowana Rekomendacja S wprowadza postanowienia, które dotyczą kredytów bankowych z opcją zwolnienia ze zobowiązania względem banku z tytułu ekspozycji kredytowej, która zabezpieczona jest hipotecznie na nieruchomości mieszkalnej w sytuacji, gdy kredytobiorca przenosi na bank własność do kredytowanej nieruchomości.


Ze względu na wyjątkowy charakter należności hipotecznych, z zakresu Rekomendacji wyłączone są ekspozycje kredytowe finansujące nieruchomości, które nie są zabezpieczone hipotecznie.
W znowelizowanej Rekomendacji S uwzględnione zostały także zalecenia, które dotyczą kredytowania w walutach obcych, wydane przez Europejską Radę ds. Ryzyka Systemowego (ang. ESRB), Narodowy Bank Polski, Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego, jak również przez inne organizacje i ciała kolegialne odpowiedzialne za kwestie stabilności systemu finansowego w skali międzynarodowej.



Ryzyko związane z portfelem ekspozycji kredytowych

Jak czytamy na wstępie znowelizowanej Rekomendacji S z grudnia 2019 roku:
"W kontekście ryzyka związanego z portfelem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie należy mieć na uwadze:
- ograniczoną płynność na rynku nieruchomości, w tym możliwość dochodzenia roszczeń z danego rodzaju nieruchomości w trybie przymusowym, co rodzi obawy o skuteczność realizacji zabezpieczeń oraz jej ewentualny wpływ na sytuację na rynku nieruchomości,
- konieczność dalszych prac ukierunkowanych na rozwój baz danych o rynku nieruchomości,
- umiarkowane doświadczenia uczestników tego rynku w Polsce".

Znowelizowana Rekomendacja S zwraca wyjątkową uwagę na kwestie, które odnoszą się do kredytów zabezpieczonych hipotecznie, które są oprocentowane stałą stopą procentową, a także tymi, które są oprocentowane okresowo stałą stopą procentową. Nie tylko poziom wiedzy, ale i potrzeby klientów. Znowelizowana Rekomendacja S zwraca uwagę także na to, aby banki brały pod uwagę na nie tylko poziom wiedzy swoich klientów, ale także ich realne potrzeby.

Jak czytamy we wstępie znowelizowanej Rekomendacji S: "zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2019 r. poz. 369, z późn. zm.), przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się m.in. proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych bankowi informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru. Oczekuje się, że banki powinny dokonywać oceny swoich produktów pod kątem ich przydatności dla określonych grup konsumentów i kierować je do grup, dla których dany produkt jest rzeczywiście przeznaczony, w sposób niewprowadzający w błąd, zgodny z dobrymi obyczajami". Zapis ten jest korzystny z punktu widzenia klientów bankowych, których wiedza często nie jest wystarczająca, aby podjąć decyzję odnośnie tego, który produkt bankowy rzeczywiście odpowiada na ich realne potrzeby.

Najbardziej istotne elementy

Elementy wprowadzone w znowelizowanej Rekomendacji, które należy uznać za najbardziej istotne, dotyczą m.in. tego, że:
- banki powinny oferować klientom detalicznym kredyty zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych jak również kredyty zabezpieczone hipotecznie, które są oprocentowane stałą stopą procentową lub okresowo stałą stopą procentową;
- banki powinny umożliwiać swoim klientom zmianę formuły oprocentowania kredytu zabezpieczonego hipotecznie ze zmiennej stopy procentowej na stałą stopę procentową lub okresowo stałą stopę procentową;
- konieczne jest uwzględnienia specyfiki wybranych przez bank produktów w polityce zarządzania ryzykiem portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie;
- konieczne jest prowadzenie przez banki szerokiej akcji edukacyjnej i informacyjnej, prezentującej cechy oferowanych kredytów, zwłaszcza związanych z nimi czynników ryzyka, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych rodzajów oferowanych produktów, w sposób rzetelny i zrozumiały dla klienta.

Do kiedy banki mają czas?

Na oficjalnej stronie Komisji Nadzoru Finansowego przy Rekomendacji S - dotyczącej dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie, w dziale "Rekomendacje dla banków" widnieje adnotacja "KNF oczekuje, że niniejsza rekomendacja zostanie wprowadzona przez banki spółdzielcze nie później niż do dnia 31 grudnia 2022 r., a przez pozostałe banki i oddziały instytucji kredytowych nie później niż do dnia 30 czerwca 2021 r.".


Ponadto bank najpóźniej w określonym przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) terminie na wprowadzenie postanowień znowelizowanej Rekomendacji S, powinien poinformować KNF, które spośród wymienionych kategorii kredytów zabezpieczonych hipotecznie będzie oferować swoim klientom: oprocentowane zmienną stopą procentową, stałą stopą procentową lub też okresowo stałą stopą procentową, a także z opcją „klucz za dług”.
Znowelizowana Rekomendacja S znajduje się na oficjalnej stronie Internetowej Komisji Nadzoru Finansowego w dziale „Rekomendacje dla banków” – „Rekomendacja S - dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie”.

 

Magdalena Łozowicka

Redatkor Naczelna komercja24.pl