Szacuje się, że w Polsce jest około 10 tys. obiektów typu dworek, rezydencja, zamek, pałac. Najwięcej w tym wolumenie nieruchomości jest rezydencji i dworków – ich liczbę szacuje się nawet na blisko 5900.

Największe zasoby zabytkowych pałaców, rezydencji, dworków i zamków znajdują się w Wielkopolsce. Chodzi o ponad 20 proc. wszystkich takich obiektów w Polsce (głównie szlacheckie dworki oraz arystokratyczne pałace polskich i niemieckich przemysłowców). Drugi pod względem liczby takich obiektów jest Dolny Śląsk – 12 proc. (pałace niemieckich arystokratów i przemysłowców), a trzecie Mazowsze – 11 proc. (liczne dworki i pałace polskich magnatów). Co dziesiąty obiekt historyczny znajduje się na Pomorzu Gdańskim.
Różnice cenowe w przypadku nieruchomości typu pałace, zamki i rezydencje sięgają przedziału od kilkuset do nawet kilkunastu tysięcy złotych za metr kwadratowy.
W segmencie zamków i pałaców najtańsze obecnie oferty dotyczą obiektów do generalnego remontu. Tak jest w przypadku pałacu z kompleksem parkowym w miejscowości Lipna w województwie lubuskim. Obiekt o powierzchni całkowitej (wraz z działką) 62 tys. 500 m kw. wyceniany jest na 720 tys. zł, co daje 12 zł za m kw. Zamek Rycerski z 1494 r., woj. zachodniopomorskie
Za 2 mln 800 tys. zł można kupić zamek wraz z parkiem w miejscowości Gryfów Śląski na Dolnym Śląsku. Jak informuje oferent pozostałości obiektu mają zgodę konserwatorską na zabudowę bądź odbudowę zamku. Cena metra kwadratowego w przypadku całości nieruchomości, łącznie z działką wynosi 50 zł.
Z kolei najdroższe oferty dotyczą pałaców i zamków wyremontowanych, w dobrych lokalizacjach. Przykład to zamek rycerski z 1494 roku (2.880 m2 ) wraz z folwarkiem i stajnią w Krągu, niedaleko Koszalina w województwie zachodniopomorskim. Zamek leży na działce o powierzchni 26 tys. m kw. Trzykondygnacyjny obiekt jest odrestaurowany. Od 1996 roku pełni funkcję hotelu. Cena za metr kwadratowy obiektu (bez wliczania powierzchni działki) wynosi 8646 zł. Inna nieruchomość pałacowo – zamkowa z górnego przedziału cen to zabytkowy, odrestaurowany budynek hotelowy z 1862 roku w miejscowości Sasino w województwie Pomorskim. Obiekt o powierzchni całkowitej 1426 m kw. leżący na działce o powierzchni 65 tys. m kw. wyceniany jest w ofercie na 7 mln 900 tys. zł, co daje cenę 5540 zł za m kw.
Jeśli chodzi o dworki i rezydencje rozpiętość cenowa jest również bardzo duża. Za 15 tys. zł za metr kwadratowy można zakupić 600. metrowy, zabytkowy, gruntownie odrestaurowany dwór szlachecki z XIX wieku w gminie Wieluń w województwie łódzkim.
Pałac z XVIII w., woj. zachodniopomorskieInna przykładowa nieruchomość w segmencie rezydencji i dworków z górnego przedziału cenowego, to rezydencja z 1900 roku w gminie Biskupice w województwie Wielkopolskim. Obiekt po gruntownym remoncie ma 150 m kw., leży na działce z parkiem o powierzchni 11 tys. m kw. Sprzedający za całość chce 1 mln 600 tys. zł, co daje w przeliczeniu na metr kwadratowy nieruchomości nieco ponad 10 tys. zł.
Najtańsze oferty dotyczące rezydencji i dworków wahają się w przedziale 230 – 700 zł za m kw. W cenie 235 zł za metr kwadratowy można kupić XIX wieczną rezydencję, wraz z działką w miejscowości Wyszebórz, w gminie Koszalin w województwie zachodniopomorskim.  
Z kolei za 600 zł za metr kwadratowy oferent wystawił na sprzedaż dworek z początku XX wieku, z miejscowości Nowe Skalmierzyce w Wielkopolsce. Budynek dwukondygnacyjny, murowany z cegły ma powierzchnię 600 m kw. Jest przeznaczony do remontu, nie podlega konserwatorowi zabytków.
Przegląd ofert na rynku pałaców, zamków, dworków i rezydencji pozwala wyciągnąć wniosek, że istotnym składnikiem ceny oprócz powierzchni, położenia oraz stanu technicznego są kwestie ochrony konserwatora zabytków. Jeśli obiekt jest w rejestrze zabytków potencjalny inwestor jest zobowiązany konsultować wszelkie remonty, przebudowy czy też nowe inwestycje, w ścisłym sąsiedztwie budynku, z konserwatorem.
Zabytkowy charakter obiektu wiąże się jednak również z pewnymi udogodnieniami. Inwestor może liczyć na pomoc finansową państwa i samorządu terytorialnego np. w postaci obniżenia o połowę ceny sprzedawanej nieruchomości, jeśli zadeklaruje się jej rewitalizację, różnego rodzaju ulgi podatkowe czy dotacje celowe na wykonanie odpowiednich prac konserwatorskich czy budowlanych, które mogą stanowić nawet 50–75 proc. całości inwestycji.
Z przeglądu ofert sprzedaży pałaców, dworków, rezydencji i zamków wynika, że najwyższe wartości osiągają te zabytkowe obiekty, które są już odrestaurowane oraz zaadoptowane na nowe cele, głównie hotelowe. Z kolei w przypadku nieruchomości, będących w bardzo złym stanie technicznym, lub po prostu będących ruinami znaczenie ma powierzchnia oraz usytuowanie działek, na których leży nieruchomość. Istotne są też ewentualne uzyskane zgody konserwatora zabytków na wyburzenie, przebudowę bądź odbudowę obiektu.

Marcin Moneta / Analityk WGN