czyli Kapsułowa Wieża Nakagin pomimo licznych sprzeciwów środowisk architektonicznych została ostatecznie wyburzona 12 kwietnia bieżącego roku.
Zapisała się w pamięci jako jedna z najbardziej charakterystycznych budowli Tokio, jak i nawet najbardziej rozpoznawalnych w Japonii. Budynek za swojego życia zdobył szerokie uznanie nie tylko w ojczystym kraju, ale także na całym świecie.
Przed wyburzeniem był często wymieniany w książkach podróżniczych jako lokalna atrakcja. Pojawiał się również w różnych mediach czy opracowaniach.
Koncept Nakagin Capsule Tower
Była to pierwsza budowla na świecie będąca przelaniem na rzeczywistość futurystycznych wizji kapsułowych mieszkań.
Wieża stanowiła również sztandarowy przykład metabolizmu – dominującej koncepcji architektonicznej trwającej w Japonii w latach 70. XX wieku.
Ten niecodzienny budynek został zaprojektowany przez architekta Kisho Kurokawe. Kurokawa był jednym z przedstawicieli architektury kraju kwitnącej wiśni, którzy odegrali istotną rolę w jej ewolucji podczas drugiej połowy XX wieku.
Po ukończeniu studiów Kurokawa uzyskał tytuł magistra architektury na Wydziale Architektury Uniwersytetu Tokijskiego.
Na przestrzeni lat zasłynął takimi realizacjami jak: Centrum Kongresowe w Osace, Pacific Tower w Paryżu, Międzynarodowy Port Lotniczy Kuala Lumpur, Muzeum Sztuki Współczesnej w Hiroszimie, Centrum Japońsko-Niemieckie w Berlinie, czy Melbourne Central w Australii.
W trakcie swojej kariery, Kurokawa zdobył nagrodę Akademii Architektury we Francji, Nagrodę Japan Art Academy oraz nagrodę AIA Los Angeles Pacific Rim.
Był także pierwszym japońskim architektem, który został wybrany na członka honorowego Królewskiego Instytutu Architektów Brytyjskich.
Zrozumienie znaczenia Nakagin Capsule Tower wymaga wgłębienia się w założenia wspomnianego ruchu metabolizmu. Kisho Kurokawa wraz z Kiyonari Kikutake, Masato Otaka, Fumihiko Maki i, stworzyli falę tak zwanej architektury metabolicznej pod koniec lat pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych.
Ponieważ w dynamicznie rozwijającej się Japonii coraz więcej ludzi potrzebowało swojej przestrzeni życiowej, ruch metaboliczny wprowadził koncepcję traktowania struktur niczym ludzkich ciał, z budynkami, które stale ewoluują, a ich fragmenty można wymieniać, aby przedłużyć ich życie.
„Uważałem, że architektura nie jest stałą formą sztuki, czymś skończonym i materialnym, ale raczej czymś, co rozwija się w przyszłość, jest powiększane, regenerowane i ewoluowane”.
To jest idea metabolizmu (metabolizacji, krążenia i przetwarzania)”. Zauważył w swojej książce „From the Machine Age” Kisho Kurokawa, jeden z najmłodszych architektów Metabolizmu.

Rozwiązania konstrukcyjne
W 1972 roku Kurokawa zdobył okazje aby przelać swoje pomysły na płótno rzeczywistości.
Zlokalizowany w Shimbashi w Tokio, w dzielnicy Ginza budynek był wieżą mieszkalno-biurową o mieszanym przeznaczeniu.
Konstrukcja składała się z dwóch połączonych betonowych wież o wysokości jedenastu i trzynastu pięter, w których łącznie mieściło się sto czterdzieści prefabrykowanych kapsuł mieszkalnych.
Każda była samodzielną jednostką. W sumie 140 kapsułek było ułożonych w stos i obracanych pod różnymi kątami wokół środkowego rdzenia, tworząc tym samym charakterystyczny dla budowli, nieregularny kształt, który może przywodzić na myśl strukturę z klocków.
Ta intrygująca konstrukcja dzięki szerokiemu wykorzystaniu prefabrykacji została zbudowana w zaledwie 30 dni, co było niesamowitym wyczynem, biorąc pod uwagę jej rozmiar i wygląd. Każda z kapsuł miała 2,3m długości, 3,8m szerokości i 2,1m wysokości.
Dodatkowo na jednej ze ścian znajdowało się duże, okrągłe okno z pleksi, o średnicy 1,37m.
Tworzyło to co prawda skromne, wręcz kawalerskie warunki do życia, jednak należy nadmienić, że Nakagin Capsule Tower był pierwotnie projektowany jako hotel dla pracowników lub turystów nie planujących dłuższego pobytu w mieście.
Finalnie koncept przerodził się w mikromieszkania na sprzedaż.

We wnętrzu, na standardowym wyposażeniu znajdowało się łóżko, łazienka oraz liczne ówczesne udogodnienia, takie jak kolorowy telewizor czy kalkulator na biurku. W 1972 roku cena wykupu lokum była porównywalna z ceną samochodu z segmentu premium.
Wartym omówienia było rozwiązanie, które wprowadził Kurokawa, pozwalające na przymocowanie każdej kapsuły do betonowego, centralnego rdzenia za pomocą tylko czterech śrub.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, wewnętrzna przestrzeń modułów nigdy nie była modyfikowana poprzez łączenia z inną kapsułą.
Modularność struktury pozwalała aby podczas budowy do wież były montowane już wykończone kapsuły.
Rama modułu była wykonana w całości ze spawanych, lekkich stalowych skrzyń kratownicowych, które były pokryte panelami ze stali ocynkowanej, wzmocnionej żebrami.
Po obróbce panele zostały również pomalowane farbą antykorozyjną i spryskane błyszczącym sprayem.
W przeciwieństwie do kapsuł, które mogły zostać stworzone poza placem budowy postawienie dwóch centralnych wież-rdzeni wymagało podjęcia akcji już na miejscu.
Rdzenie, powstałe w konstrukcji szkieletowej zbudowane były ze stalowej ramy i żelbetu.
Od piwnicy do drugiej kondygnacji wykorzystano zwykły beton, który wraz z kolejnymi piętrami zmieniano na lżejszą formę.
Prefabrykaty betonowe zostały wykorzystane w płytach stropowych i szybach wind. Dzięki możliwość i stosunkowej łatwości demontażu i montażu kapsuł, Kurokawa zamierzał je wymieniać co 25 lat.
Wpisywało się to w koncept przemijalność formy i jej ewolucji w duchu metabolizmu. Czas jednak zweryfikował pierwotne plany. Ciągłe problemy ze statusem własnościowym mieszkań uniemożliwiły konserwowanie wieży jako całości.
Ze względu na brak zainteresowania ze strony potencjalnych inwestorów, budynek nigdy nie został kompleksowo wyremontowany.
Odejście i docenienie
Powolny rozkład budynku, który coraz bardziej groził zawaleniem jak również presja na efektywniejsze zagospodarowanie działki poskutkowało wspomnianym na początku wyburzeniem w kwietniu 2022 r..
Jeszcze na początku roku można było przeczytać, że większość kapsuł było opuszczonych, a kilka z nich stało dodatkowo permanentnie bezużytecznych z powodu przecieków i pleśni.
Konstrukcja zawierała także miejscami azbest, zaś sypiące się elementy zaczęły zagrażać pieszym. Mając jednak na uwadze wartość budynku, część kapsuł podczas wyburzania została zachowana.
Zgodnie z planami mają zostać umieszczone w wybranych muzeach w Japonii i na całym świecie jako pomniki jednej z bardziej oryginalnych realizacji swoich czasów.